Παγκόσμιος Διαγωνισμός για την καλύτερη ποντιακή λύρα

 Τα «μυστικά» της κατασκευής της ποντιακής λύρας χάνονται στα βάθη της ιστορίας. Για τους πόντιους, σ’ όλο τον κόσμο, αποτελεί τη «βασίλισσα» της μουσικής τους παράδοσης. Από το μέγεθος της, το σχήμα της, το μήκος, την ποιότητα του ξύλου κι άλλους παράγοντες εξαρτάται το ιδιαίτερο ηχόχρωμά της.

Πενήντα λύρες, περισσοτέρων από τριάντα κατασκευαστών απ’ όλο τον κόσμο, διαγωνίστηκαν για την ανάδειξη της καλύτερης κατασκευής, στο πλαίσιο του δεύτερου παγκόσμιου διαγωνισμού κατασκευαστών ποντιακής λύρας, που έγινε το Σάββατο, στο συνεδριακό κέντρο «Μίκης Θεοδωράκης» στην Αργυρούπολη (Κύπρου 68 – πλ. Δημαρχείου Ελληνικού – Αργυρούπολης), υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων.

Για ολόκληρους αιώνες και μέχρι τις μέρες μας, η κατασκευή της ποντιακής λύρας γινόταν, κατά το μεγαλύτερο τμήμα της, χειροποίητα. Ελάχιστα μέρη του «σκαριού» της, με την ανάπτυξη της τεχνολογίας γίνονται πλέον με μηχανήματα, τόρνους και ηλεκτρικά ξυλοπρίονα, αλλά η βασική της κατασκευή παραμένει προνόμιο και αποτέλεσμα των ταλαντούχων χεριών του παραδοσιακού κατασκευαστή. Ιδιαίτερα το σκάλισμά της, η διακόσμηση του ηχείου και των κλειδιών μπορεί να χρειαστεί εβδομάδες δουλειάς, ανάλογα και με τις απαιτήσεις του αγοραστή, που είναι συνήθως δάσκαλος της λύρας, ή επαγγελματίας λυράρης.

Το δοξάρι φτιάχνεται από τρίχες αλογοουράς και για να αποδώσει τον ήχο που φτάνει στα αυτιά μας χρειάζεται να τριφτούν με ρετσίνι, όπως και τα υπόλοιπα έγχορδα αυτής της κατηγορίας.
Οι περισσότεροι κατασκευαστές παίζουν και οι ίδιοι λύρα, αφού στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι πόντιοι. Στον παγκόσμιο διαγωνισμό στην Αργυρούπολη διαγωνίστηκαν εκτός από εγχώριοι κατασκευαστές και αρκετοί από την ποντιακή διασπορά, αλλά – όσο κι αν ακούγεται περίεργο – και αλλοδαποί θαυμαστές και κατασκευαστές του παραδοσιακού οργάνου από διάφορες χώρες.

Σημαντικό για τον κατασκευαστή είναι το επάνω καπάκι, πάνω από το οποίο δονούνται οι χορδές. Το ξύλο βρέχεται, καμπυλώνεται και στη συνέχεια στεγνώνει, διατηρώντας την καμπυλότητά του. Οι παλιοί μάστορες για να το «κουρμπάρουν» το τοποθετούσαν στο μπουρί της σόμπας και στη συνέχεια το προσάρμοζαν στο όργανο. Οι νέοι κατασκευαστές έχουν πιο σύγχρονα εργαλεία γι’ αυτή τη δουλειά. Το «μανίκι» του οργάνου σχεδόν αιωρείται πάνω από το κύριο σώμα της λύρας για να μην «θαμπώνει» ο ήχος και να παράγονται καθαρότερες οι δονήσεις.

Το κόστος της λύρας δεν είναι απαγορευτικό και παρότι χειροποίητη στο μεγαλύτερο τμήμα της, σπανίως κυμαίνεται πάνω από τα 350 – 500 ευρώ. Η εκμάθησή της, όμως, δεν είναι εύκολη υπόθεση κι απαιτεί ακούσματα, ικανότητα, δεξιοτεχνία. Ωστόσο, οι κατασκευαστές διατηρούν και μαθαίνουν στους νεότερους την τεχνική κατασκευής της ποντιακής λύρας, που κρατά ζωντανή μια λαϊκή μουσική παράδοση αιώνων.

πηγή:toblogtonkirion.gr, http://www.ep-arg.gr