Εράτυρα Δήμου Βοΐου

Εράτυρα (Σέλιτσα)

Είναι κεφαλοχώρι στα νότια του Σινιάτσικου. Ονομάσθηκε Εράτυρα το 1928 από τοπωνύμιο του Στράβωνα που ούτε έχει ταυτοποιηθεί, ούτε είναι γνωστό αν ήταν πόλη ή περιοχή της Άνω Μακεδονίας. Η ονομασία όμως είναι αρχαιοπρεπής, καμάρι των Σελιτσιωτών, που είναι γνωστοί ψωροπερήφανοι (‘Ψωρομπέηδες’). 

Μέχρι το 1928, που πήρε το όνομά της, ονομαζόταν Σελίτσα και η πρώτη αναφορά γι' αυτήν ήταν στον κώδικα της Ζάβορδας του 1534. 

Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς κτίστηκε στην σημερινή της θέση. Η περιοχή όμως κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους. Στην οχυρή θέση ‘Κτίσματα’, υπάρχουν ερείπια πολύ μεγάλου τοιχισμένου χώρου, ίσως από την προϊστορική εποχή. Η θέση, στα σύνορα Ορεστίδας και Ελίμειας, οχυρώθηκε και αργότερα. Ορισμένοι την ταυτίζουν με το οχυρό ‘Πέλεκον’ που έχτισε ή ανακαίνισε στην περιοχή ο Ιουστινιανός, όπως αναφέρει ο ιστορικός Προκόπιος. Παραφθορά αυτού είναι ίσως και το ‘Πέλκα΄, γειτονικό χωριό που, ίσως ανιστόρητα, το 1928 μετονομάσθηκε σε ‘Πελεκάνο’. Στην περιοχή Μαγούλα υπάρχει ρωμαϊκός οικισμός που δίνει τακτικά τροφή σε λαθρανασκαφείς, όπως και ο οικισμός στο ‘Βαρκό’, δίπλα στον ποταμό Μύριχο. 

Ήταν από τους πλουσιότερους κτηνοτροφικούς οικισμούς κατά τον 18ο αιώνα. 

Η Εράτυρα γνώρισε μεγάλη άνθηση τον 17ο και 18ο αιώνα με τουλάχιστον 4000 κατοίκους (όταν η Κοζάνη είχε περίπου ίδιο ή μικρότερο μέγεθος) και με θαυμαστό Ελληνικό σχολείο ήδη από το 1690. Σελιτσιώτες έμποροι και κιρατζήδες έφθαναν μέχρι την Βιέννη, την Βουδαπέστη και την Βλαχιά και έκτιζαν αρχοντικά στο χωριό τους. Εξαιτίας των επιθέσεων Τουρκαλβανών και της κακοδιοίκησης του Αλή Πασά, η Σέλιτσα άρχισε να φθίνει ήδη από τον 19ο αιώνα. Είχε πολλούς ξενιτεμένους που διέπρεψαν κυρίως στην Βλαχία (Βουκουρέστι, Κραϊόβα, Γαλάτσι, Κωνστάντζα στην σημερινή Ρουμανία). 

Στις αρχές του 20ου αιώνα ήταν φημισμένο καπνοχώρι, με ειδική επίσημα αναγνωρισμένη ονομασία κατηγορίας καπνών ‘Σέλιτσα’ και αξιοθαύμαστο συνεταιρισμό. 

Δυστυχώς την αναλαμπή της δεκαετίας του 30 (που άφησε σπίτια με ένα ξεχωριστό στυλ στο χωριό) ακολούθησε η δίνη της Κατοχής, του εμφύλιου και της μετανάστευσης και ο πληθυσμός μειώθηκε δραστικά. Το χωριό έχει ένα πολύ καλό ξυλόγλυπτο τέμπλο στον Άγιο Γεώργιο και περισσότερες από 20 εκκλησίες, πολλές εικονογραφημένες (όπως του Αγίου Νικολάου και Παναγίας). Επίσης έχει λαογραφικό μουσείο. 

Η Εράτυρα έχει μεγάλη μουσική παράδοση, πολλά τραγούδια που καλύπτουν όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής και της ιστορίας του τόπου: τραγούδια Δωδεκαήμερου (Κάλαντα και Πρωτοχρονιά), Αποκριάτικα, Πασχαλιάτικα, αρραβώνας και χαράς (γάμου), ερωτικά (καντάδες και επιτραπέζια της αγάπης) καθώς και κλέφτικα (επιτραπέζια και τσάμικα). 

Ξεχωριστή εκδήλωση είναι τα Σούρβα (βράδυ 30ης Δεκεμβρίου) και τα καρναβάλια (‘Μπουμπουσιάρια’) που γίνονται κάθε χρόνο στις 2 Ιανουαρίου με πολύ κέφι και κλαρινάτη μουσική.

δειτε video εκδηλωσεων:πατηστε εδω

πηγη: poseidon.csd.auth.gr/, el.wikipedia.org, askio.gr, eratyra.gr