Παίζω και μαθαίνω

Αυτό που για εμάς είναι απλώς ένας χαριτωμένος, διασκεδαστικός τρόπος για να περνάμε την ώρα μας, για τα παιδιά είναι το βασικό μέσο με το οποίο μαθαίνουν τη ζωή. 


της Ελένης Καραγιάννη 

Το παιχνίδι είναι απαραίτητο στην προσχολική και τη σχολική ηλικία, όχι μόνο για τη χαρά και την ξεγνοιασιά που προσφέρει, αλλά και για τη δυνατότητα που δίνει στα παιδιά να εξασκήσουν βασικές κοινωνικές και σωματικές δεξιότητες και να διδαχτούν τις πρώτες γλωσσικές και μαθηματικές έννοιες, που θα τα βοηθήσουν αργότερα να εμπλακούν με επιτυχία στη διαδικασία της μάθησης. Αν, λοιπόν, διαθέσετε λίγο χρόνο ώστε να επιλέξετε με προσοχή το δώρο που θα κάνετε στα πιτσιρίκια του περιβάλλοντός σας, θα μπορέσετε να τους προσφέρετε μαζί με τη χαρά του καινούργιου παιχνιδιού έναν ευχάριστο τρόπο για να βάλουν τις βάσεις της συμμετοχής τους στο παιχνίδι της γνώσης.

Παιχνίδια που τα βοηθούν: 

Να μάθουν την αλφαβήτα και τα γράμματα 
Έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που αναγνωρίζουν τα γράμματα και τους φθόγγους, όταν πηγαίνουν στο σχολείο αρχίζουν να διαβάζουν μόνα τους με μεγαλύτερη ευκολία σε σχέση με τα υπόλοιπα. Για να ενθαρρύνετε την εκμάθηση αυτών των ικανοτήτων, διαβάστε τους βιβλία που τα διδάσκουν το αλφάβητο, παραμύθια με ομοιοκαταληξίες και παρηχήσεις, και παίξτε παιχνίδια που έχουν κάρτες και κύβους με γράμματα. 

Να αναγνωρίζουν και να εκφράζουν συναισθήματα 
Πολλά παιδιά -κυρίως αγόρια- έχουν δυσκολία στο να εκφράσουν τα συναισθήματά τους ή να αναγνωρίσουν τι νιώθουν οι άλλοι. Για να τα βοηθήσετε να δώσουν φωνή στον εσωτερικό τους κόσμο και να μάθουν να δίνουν τη δέουσα σημασία στη χαρά, τη λύπη, το θυμό, την απογοήτευση, το φόβο, τη ζήλια, τον ενθουσιασμό ή την ντροπή τους, θα πρέπει καταρχήν να φροντίσετε να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους, κυρίως μέσα από βιβλία. Επίσης, παιχνίδια με ήρωες που έχουν έντονη προσωπικότητα και καλύπτουν μια μεγάλη γκάμα συναισθημάτων -όπως ο Τόμας το τρενάκι και οι φίλοι του ή ο Μαστοράκος και τα εργαλεία του- θα τα βοηθήσουν πολύ. Αλλά και οι σούπερ ήρωες που κατατροπώνουν τους εχθρούς τους είναι ένας εύσχημος τρόπος, όχι μόνο για να εξοικειωθεί το παιδί με τις έννοιες του «καλού» και του «κακού», αλλά και για να εκτονώσει την επιθετικότητά του, κάτι που είναι απόλυτα φυσιολογικό και απαραίτητο. 

Να εξασκήσουν την εκτίμηση του χώρου 
Κι όμως, τα video games κάνουν και κάπου καλό! Έρευνες έχουν δείξει ότι μέσω της ενασχόλησης με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια τα παιδιά εξελίσσουν την ικανότητά τους να διαμορφώνουν μια νοερή εικόνα των αντικειμένων, αλλά και να αντιλαμβάνονται την έννοια του χώρου. Η ικανότητα αυτή είναι συνήθως πιο περιορισμένη στις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες, γι' αυτό και τα κορίτσια θα μπορούσαν να επωφεληθούν ιδιαίτερα παίζοντας τέτοια παιχνίδια, κυρίως όσα έχουν τρισδιάστατες εικόνες ή εικονικές περιηγήσεις. 

Να δυναμώσουν τα αντανακλαστικά και την ισορροπία τους 
Για να το καταφέρουν αυτό, τα παιδιά θα πρέπει να κινητοποιήσουν το λαβύρινθο, ένα σύστημα που βρίσκεται μέσα στο αυτί και ανιχνεύει την κίνηση και τη θέση του σώματος. Τα παιχνίδια που διεγείρουν το λαβύρινθο είναι όσα αναγκάζουν τα παιδιά να τρέξουν, να πηδήσουν, να στριφογυρίσουν ή να περιστρέφονται χοροπηδώντας. 

Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους 
Αν ξεκινήσετε από πολύ μικρή ηλικία να τους μαθαίνετε λεξούλες και φράσεις, είναι πιο πιθανό αργότερα να μάθουν εύκολα να διαβάζουν. Ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχετε είναι αναμφισβήτητα τα βιβλία. Εάν πρόκειται για μικρά παιδιά (2-3 ετών), προτιμήστε βιβλία χωρίς πλοκή που, όμως, περιλαμβάνουν εικόνες με ζωηρά χρώματα και έντονα σχέδια. Καθώς μεγαλώνει, το παιδί θα αρχίσει να εκτιμά την εξέλιξη μιας ιστορίας. Λίγο αργότερα μπορείτε να το αφήνετε να ακούει παραμύθια από CD, για να εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του. 

Να αναπτύξουν τις κινητικές δεξιότητές τους 
Για ένα διάστημα αρκετών μηνών από τη γέννησή τους, τα παιδιά δεν έχουν την ικανότητα να κάνουν «λεπτές» κινήσεις, όπως για παράδειγμα να πιάνουν μικροσκοπικά αντικείμενα. Η εξάσκηση θα τα βοηθήσει να «γυμνάσουν» τα τμήματα του εγκεφάλου και του μυϊκού τους συστήματος, που συνεργάζονται για την εκτέλεση τέτοιου είδους κινήσεων και που αργότερα θα τους επιτρέψουν να μάθουν να γράφουν, να ζωγραφίζουν, να δένουν τα κορδόνια τους. Τα παιχνίδια που θα τα κινητοποιήσουν προς αυτή την κατεύθυνση είναι τα τουβλάκια, οι παιδικές σφραγίδες, τα εργαλεία ζωγραφικής (ακουαρέλες, μαρκαδόροι, πινέλα, δαχτυλομπογιές κλπ.), η χαρτοκοπτική και τα παζλ. 

Να αναπτύξουν μαθηματική σκέψη 
Δεν χρειάζεται ένα παιδί να γνωρίζει πώς να κάνει πολύπλοκες πράξεις πριν πάει στο Δημοτικό. Ωστόσο, θα του ήταν χρήσιμο να είναι εξοικειωμένο με κάποιες βασικές μαθηματικές αρχές, ώστε να μπορεί εύκολα να αφομοιώσει αργότερα όσα μάθει. Τέτοιες είναι η ομαδοποίηση χρωμάτων, μεγεθών και ομοειδών αντικειμένων, η εξοικείωση με μοτίβα και ακολουθίες, η αναγνώριση των βασικών σχημάτων και των αριθμών από το 1 μέχρι το 10. Στο εμπόριο θα βρείτε μεγάλη ποικιλία από παιχνίδια που καλούν το παιδί να χρησιμοποιεί αυτές τις αρχές, βάζοντας, για παράδειγμα, τα τετράγωνα σχήματα σε ένα μέρος και τα τρίγωνα σε άλλο, συνδέοντας κάρτες που εικονίζουν αντικείμενα με άλλες που αναγράφουν τον αριθμό τους κλπ. 

Να γίνουν πιο έξυπνα 
Σε αντίθεση με όσα πιστεύαμε μέχρι πρόσφατα, νέες έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά δεν θα γίνουν πιο έξυπνα εάν ακούν π.χ. Μότσαρτ. Όμως, υπάρχουν ενδείξεις ότι, όταν παράγουν τα ίδια μουσική, όπως για παράδειγμα όταν μαθαίνουν να παίζουν κάποιο μουσικό όργανο, οι ικανότητες του εγκεφάλου των παιδιών προσχολικής ηλικίας αυξάνονται. Ο λόγος είναι ότι παίζοντας ένα μουσικό όργανο ο εγκέφαλος μαθαίνει να αναγνωρίζει επαναλαμβανόμενα μοτίβα, κάτι που αργότερα θα φανεί πολύ χρήσιμο όταν το παιδί θα κληθεί να κατανοήσει μαθηματικές έννοιες, όπως τα κλάσματα, οι αναλογίες και η γεωμετρία. Γι’ αυτό, τα μουσικά όργανα -όση φασαρία κι αν κάνουν- είναι ιδανικά δώρα για παιδιά κάθε ηλικίας. 

Εκπαιδευτικά παιχνίδια για κάθε ηλικία
0-12 μηνών 
Τα βρέφη ανακαλύπτουν τον κόσμο γύρω τους χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις τους, ενώ σιγά-σιγά μαθαίνουν πως κάθε αιτία έχει και ένα αποτέλεσμα. Για να ικανοποιήσετε την περιέργειά τους και να τα βοηθήσετε να χτίσουν τις πρώτες βασικές γνωστικές ικανότητες, επιλέξτε μόμπιλε, άθραυστους καθρέφτες, κουδουνίστρες, κύβους που στοιβάζονται ο ένας πάνω στον άλλον, παιχνίδια με αντικείμενα που ξεπετάγονται, βιβλία με μεγάλες εικόνες, παιχνίδια που βγάζουν ήχους και μουσική όταν τα πιέζεις. 

1-3 ετών 
Είναι η εποχή που το παιδί μαθαίνει να κυκλοφορεί στο περιβάλλον του και να δοκιμάζει τις κινητικές δεξιότητές του. Παράλληλα, αναπτύσσονται η έντονη περιέργεια και η επιθυμία του να δίνει λύσεις σε προβλήματα. Χαρίστε του παιχνίδια που τα σπρώχνεις ή τα καβαλάς, τρίκυκλο ποδήλατο, απλά παζλ με λίγα κομμάτια, παιχνίδια όπου πρέπει να ομαδοποιήσει κατηγορίες αντικειμένων (χρώματα, σχήματα κλπ.), τουβλάκια και κύβους, μπλοκ και εργαλεία ζωγραφικής, παιχνίδια που το παρακινούν να κινείται, να πηδά, να χορεύει. 

3-5 ετών 
Τα παιδιά αυτής της ηλικίας θέλουν να έχουν φίλους και να παίζουν μαζί με συνομηλίκους τους. Ακόμα κι αν στην αρχή οι διαφωνίες και οι καυγάδες είναι συχνοί, με τον καιρό ανακαλύπτουν τη χαρά στο ομαδικό παιχνίδι Τα ιδανικά δώρα είναι στολές για να μεταμφιέζονται και τα απαραίτητα αξεσουάρ, κούκλες και μαριονέτες, σετ κατασκευών με χάντρες και άλλα υλικά, παραμύθια, απλά επιτραπέζια παιχνίδια (φιδάκι, ντάμα κλπ.), παζλ με έως 24 κομμάτια, και μινιατούρες ανθρώπων, ζώων, κατοικιών κλπ., με τα οποία μπορεί να φτιάχνει κάθε φορά και ένα διαφορετικό παιχνίδι εξασκώντας τη φαντασία του. 

6-9 ετών 
Καθώς ξεκινούν το σχολείο, τα παιδιά αρχίζουν να εκτιμούν τη γνώση, τις εμπειρίες και την πρόκληση όταν παίζουν. Η κοινωνικότητά τους έχει εξελιχθεί εντυπωσιακά και οι παρέες τους είναι πολύ σημαντικές γι’ αυτά. Επιλέξτε παιχνίδια που τα παρακινούν για ομαδική δραστηριότητα μαζί με τους φίλους τους, όπως αθλητικό εξοπλισμό, ποδήλατο ή πατίνι (και κράνος!), βιβλία γνώσεων, σετ κατασκευών και μοντελισμού, επιτραπέζια (σκάκι, σκραμπλ, τρίβιαλ, Μάντεψε ποιος, Uno κλπ.). 

Πριν αγοράσετε ένα παιχνίδι, σκεφτείτε: 

• Είναι κατάλληλο για την ηλικία, αλλά και τις ικανότητες του παιδιού;
• Είναι καλοσχεδιασμένο, καλής ποιότητας και φαίνεται ότι θα κρατήσει για αρκετό καιρό; 
• Πληροί τις προϋποθέσεις ασφαλείας; 
• Έχει τον τρόπο να διεγείρει τη δημιουργικότητα και τη φαντασία του; 
• Δίνει στο παιδί τη δυνατότητα να σκεφτεί, να μάθει, να εκφραστεί ή να εξασκήσει τις γνωστικές ικανότητές του; 
• Είναι εύκολο να γίνει κατανοητό και να χρησιμοποιηθεί από ένα παιδί; 
• Μπορεί το παιδί να παίξει μόνο του -χωρίς τη βοήθεια ενηλίκου-, ώστε να αναπτύξει την αίσθηση της αυτονομίας του;

kids.in.gr