Καλλιστράτι Βοΐου Κοζάνης

Το Καλλιστράτι είναι οικισμός του Δήμου Βοΐου του Νομού Κοζάνης. Βρίσκεται σε υψόμετρο 680 μ. με κλίμα ξηρό και υγιεινό.
 Έχει ορίζοντα ελεύθερο ανατολικά μέχρι το όρος Άσκιον (Σινιάτσικο), Βούρινο (Μπούρινο), Χάσια και δυτικά μέχρι την οροσειρά της Πίνδου.

    Συνδέεται με την Παλαιά εθνική οδό Κοζάνης-Ιωαννίνων με ασφαλτοστρωμένο δρόμο μήκους 1,5 χιλ. Επίσης συνδέεται με τη Νεάπολη με ασφαλτοστρωμένο δρόμο, μήκους 2,5 χιλ. Συνορεύει με τα χωριά Περιστέρα, Αηδονοχώρι, Πυλωρί και Πεπονιά.

Το Καλλιστράτι είναι σχετικά νέος οικισμός. Οι πρώτοι κάτοικοι του το έκτισαν περίπου κατά τα τέλη του 18 ου αιώνα. Προέρχονται δε οι κάτοικοί του από την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου

  Είναι ίσως από τα λίγα χωριά που ακόμη και στα χρόνια της τουρκοκρατίας είχε ένα ελληνικότατο όνομα. Στο χωριό κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας κατοικούσε μόνο μια οικογένεια μουσουλμάνων. Είχαν τον τίτλο των μπέηδων και στην κατοχή τους είχαν τα πιο εύφορα χωράφια. Οι σχέσεις τους με τους χριστιανούς κατοίκους του χωριού ήταν αγαθές. Ποτέ δεν υπήρξαν μεταξύ τους ιδιαίτερα προβλήματα.

  Πολλές κατοικίες του οικισμού κάηκαν στις 20 Οκτωβρίου του 1912 μετά τη μάχη του Καλλιστρατίου. Εντός του οικισμού συγκρούστηκαν ομάδες του ελληνικού στρατού με αντίστοιχες τουρκικές δυνάμεις. Όταν οι τουρκικές δυνάμεις υποχώρησαν τη νύκτα προς τη Νεάπολη (Λειψίστη), πυρπόλησαν το χωριό. Τότε υπήρξαν και αρκετά θύματα αμάχων του χωριού. Σύντομα όμως οι κάτοικοί του ξανάκτισαν τα σπίτια τους.

  Κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου οι Γερμανοί επιχείρησαν να κάψουν και πάλι τον οικισμό. Όμως αυτή τη φορά οι κάτοικοί του στάθηκαν περισσότερο τυχεροί. Οι απώλειες ήταν μικρές. Κάηκε μόνο μια αγροικία κοντά στη δυτική άκρη του χωριού.

  Η μορφή του οικισμού όμως άλλαξε σημαντικά κατά το έτος 1995. Ο καταστρεπτικός σεισμός της 13ης Μαΐου του 1995 προξένησε σοβαρές ζημιές στα παλαιότερα παραδοσιακά  σπίτια, τα οποία κρίθηκαν ετοιμόρροπα και επικίνδυνα που στη συνέχεια κατεδαφίστηκαν. Ακόμη και η κεντρική εκκλησία του χωριού υπέστη σοβαρές ζημιές. Οι επεμβάσεις που έγιναν κατά το 1996 για την αποκατάσταση των ζημιών, στέρησαν από τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου την παραδοσιακή μορφή. Η πέτρινη τοιχοποιία καλύφθηκε με σιδερένιο οπλισμό και μπετόν.

                                                                                                                          

            Την 19η Οκτωβρίου 1912 στα υψώματα μεταξύ Αηδονοχωρίου- Καλλιστρατίου-Περιστέρας έγινε μεταξύ ελληνικών και τουρκικών στρατευμάτων σφοδρότατη μάχη, αληθινή μονομαχία. 

(αφήγηση μάχης)

Τα ελληνικά στρατεύματα του Γύπαρη και του Νικολούδη που ήταν εθελοντικά με ενίσχυση τμήματος ευζώνων, δια μέσου Πυλωρίου έφθασαν στη γραμμή Καλλιστρατίου – Περιστέρας. Εκεί αντιλήφθηκαν λόχο τουρκικού στρατού που κατευθυνόταν προς το Τσοτύλι.

  Σκοπός των Τούρκων ήταν η θανάτωση των μαθητών του ιστορικού Γυμνασίου Τσοτυλίου και η πυρπόληση του κτιρίου του Οικοτροφείου. Μόλις αυτό έγινε γνωστό στο Τσοτύλι, οι μαθητές έφυγαν στα προς το νότο ορεινά χωριά. Οι Τούρκοι όταν είδαν το ελληνικό σώμα στην αρχή το πέρασαν για δικό τους και έστειλαν έναν ανιχνευτή για πληροφορίες. Οι Έλληνες αφού συνέλαβαν τον απεσταλμένο, εμφανίστηκαν μπροστά στους επίδοξους σφαγείς του άνθους του Βοΐου. Για να ανακόψουν την προέλαση των Τούρκων προς το Τσοτύλι τα σώματα του Γύπαρη και Νικολούδη πήραν θέσεις μάχης σε μια ρεματιά του χωριού Περιστέρας  ( Μαρτσίστι)

  Οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να οχυρωθούν στο Καλλιστράτι. Νέες δυνάμεις από την Νεάπολη ενίσχυσαν τους Τούρκους που βρίσκονταν στο Καλλιστράτι. Ο Γύπαρης και ο Νικολούδης, για να υπερφαλαγγίσουν τον εχθρό και για να τον βάλλουν ανάμεσα σε δυο πυρά, προχώρησαν προς το Αηδονοχώρι.  Η κίνηση αυτή έπαιξε μεγάλο στην τελική έκβαση της μάχης. 
   Οι Τούρκοι εγκατέλειψαν το Καλλιστράτι και υποχώρησαν στη Νεάπολη. Αυτή η κίνηση των Τούρκων είχε σαν αποτέλεσμα την κατάληψη του χωριού από τις ελληνικές δυνάμεις. Οι επικεφαλής των ελληνικών δυνάμεων θεώρησαν πως οι Τούρκοι δεν θα ξαναγύριζαν, άφησαν στο χωριό δύναμη από οκτώ μόνον άνδρες. Η δύναμη αποτελούνταν από τους εξής: Μανώλη Βαγγελινό, Χρήστο Ξυλινάκη, Χρήστο Αυγουστάκη, Νικόλαο Γιαλίρη, Μιχαήλ Μελαδάκη, Στέφανο Καλογεράκη, Κωνσταντίνο Κτενά, Στ. Κόκκινο. Οι υπόλοιπες δυνάμεις απομακρύνθηκαν να ανασυνταχθούν με σκοπό την επίθεση στην Νεάπολη. Οι Τούρκοι όμως αφού ενισχύθηκαν με νέες δυνάμεις,  επετέθησαν με σφοδρότητα στο Καλλιστράτι και στις δυνάμεις εκείνες που είχαν πάρει θέση μάχης στο Αηδονοχώρι.

  Επακολούθησε μια σωστή γιγαντομαχία. Οι γενναίοι οκτώ Κρητικοί υπερασπιστές του Καλλιστρατίου αμύνονται σθεναρά και αποκρούουν τις αλλεπάλληλες επιθέσεις ενός τουρκικού λόχου.

  Επίσης τραυματίστηκαν στη μάχη ο Μιχαήλ Μελαδάκης και ο Νικόλαος Γιαλίρης Ο δεύτερος είχε υπηρετήσει στο σώμα του Παύλου Μελά.

  Ενώ ο Μελαδάκης τραυματισμένος αποχώρησε από το πεδίο της μάχης, ο Γιαλίρης που ήταν τραυματισμένος στο πόδι σοβαρά και δεν μπορούσε να βαδίσει, σύρθηκε σε κάποιο σπίτι του χωριού, πρέπει να ήταν της οικογένειας Λάλου (σημερινής ιδιοκτησίας κληρονόμων του Νικόλαου Ζηκόπουλου του Ιωάννη), και αμυνόταν απεγνωσμένα μόνος του. 
Κάποια στιγμή μια εχθρική σφαίρα του έσπασε το όπλο του και κατά πάσα πιθανότητα και το χέρι του. Αυτός όμως συνέχισε να μάχεται ηρωικά με το πιστόλι του. Δυο Τουρκαλβανοί που τον  εντόπισαν, έφτασαν κοντά του και θέλησαν να τον συλλάβουν. Όμως ο γενναίος Κρητικός πυροβόλησε και σκότωσε τον έναν με το πιστόλι του, ενώ ο άλλος το `βαλε στα πόδια κι  έφυγε. 
Ενώ η μάχη είχε τελειώσει και οι Τούρκοι είχαν αρχίσει να πυρπολούν το χωριό, ο  γενναίος στρατιώτης Γιαλίρης βαριά τραυματισμένος  επιστρατεύοντας τις τελευταίες δυνάμεις του, κατόρθωσε να απομακρυνθεί από το χωριό. Κατά τη διάρκεια της νύχτας κατόρθωσαν οι συμπολεμιστές του να τον βρουν και να τον πάρουν μαζί τους. Ο οπλαρχηγός του, ο Νικολούδης αναγνωρίζοντας την ανδραγαθία  του τον αναγνώρισε ως οπλαρχηγό.

Όταν έπεσε το σκοτάδι οι Τούρκοι αποσύρθηκαν στη Νεάπολη. Εγκατέλειψαν στο πεδίο της μάχης τριάντα νεκρούς. Από τους Έλληνες έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι, τέσσερις  Κρήτες εθελοντές, ένας λοχίας των ευζώνων, ένας εύζωνας, και δυο ντόπιοι αγγελιοφόροι. Τάφηκαν  όλοι σε κοινό τάφο κοντά στο Ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στην Περιστέρα.

Εντός του οικισμού θα πέσουν ηρωικά μαχόμενοι οι στρατιώτες Χρήστος Ξυλινάκης και Χρήστος Αυγουστάκης, καταγόμενοι από τον Άγιο Βασίλειο Ρεθύμνης και του Βιάνου Ηρακλείου αντίστοιχα. Τον πρώτο βρήκε μια σφαίρα στο μέτωπο και το δεύτερο μια σ’ ένα πόδι και μια στο στήθος.

Τα ονόματα των νεκρών που έπεσαν στο πεδίο της μάχης είναι:

Λαϊνάς, Λοχίας των  ευζώνων.

Αγνώστου ονόματος εύζωνας.

Χρήστος Ξυλινάκης  Κρήτης στρατιώτης εθελοντής.

Χρήστος Αυγουστάκης Κρήτης στρατιώτης εθελοντής.

Χαρίτων  Βαβούκας  Κρήτης στρατιώτης εθελοντής.

Αγνώστου ονόματος Κρήτης στρατιώτης εθελοντής.

Παναγιώτης Χριστόπικος  αγγελιοφόρος.

Χρήστος  Λάγγας  αγγελιοφόρος.

Ιωάννης Βαρτζής  αγροφύλακας.

Προς τιμή των γενναίων παλικαριών στήθηκε Μνημείο Πεσόντων στην αυλή του κτιρίου του Πολιτιστικού Συλλόγου Καλλιστρατίου. 

Συνηθίζεται δε κάθε 19η Οκτωβρίου να γίνεται μνημόσυνο και τρισάγιο στη μνήμη των θυμάτων της μάχης, στρατιωτών και πολιτών. Γιατί στη μάχη αυτή έχασαν τη ζωή τους και αρκετοί κάτοικοι του χωριού.

Αξίζει να αναφερθεί Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΟΥ  ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ  , ΠΟΥ  ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΣΤΙΣ 27 ΙΟΥΛΙΟΥ ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΚΑΛΛΙΣΤΡΑΤΙΟΥ Ο «ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ» ΚΑΙ ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΜΕ ΚΑΘΕ ΕΠΙΣΗΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΛΑΜΠΡΟΤΗΤΑ .

πηγη:ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΛΛΙΣΤΡΑΤΙΟΥ Ο «ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ»

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:art